کیفیت بنزین هم آب می رود
«جهان‌صنعت»- در حالی که گزارش‌های رسمی وزارت نفت نشان می‌دهد مصرف بنزین در شهریورماه رکورد دیگری را ثبت کرده، برخی منابع غیررسمی می‌گویند، با وجود افزایش مصرف بنزین، بنزین‌های توزیع‌شده از کیفیت لازم برخوردار نیستند.
حدود دو هفته پیش برخی وب‌سایت‌های خبری، با انتشار سندی که گفته شد محرمانه است، اعلام کردند تنها یک‌پنجم بنزین تولیدی کشور استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ را دارد.
براساس گزارش وب‌سایت انرژی‌پرس، در این سند -که وزارت نفت آن را تکذیب نکرد- آمده است روزانه تنها ۳/۷ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ در پالایشگاه شازند و ۱۵ میلیون لیتر بنزین یورو ۵ در پالایشگاه‌های اصفهان، تبریز و بندرعباس تولید می‌شود.
هرچند نمی‌توان صحت و سقم این نامه را تایید کرد به این دلیل که کل تولید بنزین پالایشگاه‌های کشور روزانه حدود ۹۶ میلیون لیتر اعلام شده، حال آنکه تولید روزانه بنزین کشور در حال حاضر ۱۱۰ میلیون لیتر است، با این وجود در این گزارش اعلام شده که مابه‌التفاوت نیاز کشور به بنزین پس از آمیخته شدن با مواد پتروشیمی، آروماتیک و اکتان‌افزاها به بیش از ۱۰۷ میلیون لیتر می‌رسد.
حتی در صورت درست بودن این نامه، به نظر می‌رسد این نامه قدیمی است، اما نکته‌ای که در آن قابل تامل است، روشی است که برای جبران کسری بنزین به آن اشاره شده است؛ استفاده از آروماتیم و اکتان که بنا به گفته کارشناسان علاوه بر آنکه موجب آلودگی هوا می‌شود، برای خودروها هم زیان‌آور است و استهلاک خودرو را بالا می‌برد.
ناخالصی در بنزین‌های توزیع‌شده حتی از سوی یک مقام وزارت نفت پیش از این تایید شده است. مداح مروج عضو هیات مدیره و مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران دی ماه سال گذشته در گفت‌و‌گو با ایرنا تایید کرد که بین بنزین‌های توزیع‌شده در تهران و سایر شهرها به لحاظ عدد اکتان تفاوت وجود دارد.
این مقام شرکت ملی پخش گفته بود: «ما وظیفه داریم بنزینی که در کلانشهرهایی مثل تهران، اصفهان، مشهد، اراک یا البرز توزیع می‌کنیم، دارای استاندارد یورو۴ باشد. تهران روزانه ۱۲ میلیون لیتر مصرف دارد و بنزینی که توزیع می‌کنیم بر مبنای استاندارد یورو۴ است. اما در شهرهای اطراف این‌گونه نیست. به این دلیل که توان تولید بنزین یورو ۴ ما روزانه ۷۵ میلیون لیتر است و در بند قانون تدوین شده، مادامی که مصرف بنزین مدیریت شود در سقف ۸۵ میلیون لیتر، ما موظفیم ۹۰ درصد بنزین مصرفی را بر مبنای استاندارد، تولید و توزیع کنیم، اما این در حالی است که امروز سقف مصرف ما ۱۰۵ است.»
کاهش کیفیت، افزایش رکوردزنی افزایش مصرف بنزین در ایران به تدریج بعد از پایان قرنطینه‌های کرونا شدت گرفت. از تابستان سال گذشته، جسته و گریخته برخی گزارش‌ها از ناترازی تولید و مصرف بنزین در کشور خبر دادند. در میانه سال گذشته زمزمه‌هایی درباره کمبود بنزین و واردات از روسیه شنیده شد.
در هفته‌های پایانی سال گذشته رکورد مصرف بنزین با ۱۴۴ میلیون لیتر در روز شکسته شد و به دنبال این موضوع نگرانی‌ها درباره روند افزایشی مصرف بنزین و افزایش شکاف تولید و مصرف داخلی بیشتر شد.
اردیبهشت‌ماه امسال مالک شریعتی نیاسر عضو کمیسیون انرژی مجلس اعلام کرد طبق مفروضات تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۲، پیش‌بینی دولت بر واردات حدود یک میلیارد دلار بنزین و گازوئیل در سال جاری است.
این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه این مدل سیاست‌ورزی کاملا نادرست است و نمی‌توان این ریل‌گذاری غلط در حوزه تراز انرژی را ادامه داد، گفته بود که دولت باید مبلغی بیش از ۵/۴ هزار میلیارد تومان بر درآمد حاصله بیفزاید و این مبلغ را صرف واردات برای تامین نیاز داخل کند.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی تابستان و تعطیلات تابستانی مدارس، مصرف بنزین یک بار دیگر افزایش یافته است. بنا به گفته علی‌اکبر نژادعلی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی رکورد مصرف بنزین با ثبت رقم مصرف روزانه ۱۳۷ میلیون لیتر بنزین همزمان با افزایش ترددهای بین‌شهری در روزهای پایانی تابستان شکسته شده است.
او گفت رکورد مصرف روزانه بنزین در روزهای پایانی شهریورماه، همزمان با افزایش ترددهای بین‌شهری و درون‌شهری به ویژه مناطق شمالی و شمال شرق کشور در حالی شکسته شده است که میانگین مصرف بنزین از ابتدای شهریورماه سال جاری تاکنون، ۱۲۲ میلیون لیتر بوده است.
به گفته وی، میانگین مصرف بنزین در شهریور ماه امسال (۱۲۲ میلیون لیتر) در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (شهریور ۱۴۰۱)، حدود ۱۲ درصد و برابر ۱۳ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.
افزایش مصرف بنزین در کشور در شرایطی رو به افزایش است که بنا به گفته کارشناسان قیمت پایین علاوه برآنکه باعث قاچاق این فرآورده می‌شود، بلکه همزمان با افزایش مصرف از کیفیت آن کاسته می‌شود.
قانونی که اجرا نشد
براساس ماده ۴ قانون هوای پاک قرار بود از ابتدای سال ۱۳۹۸ فروش خودروهای یورو ۴ ممنوع شود و خودروسازان پیش از اقدام به فروش نسبت به دریافت مجوزهای آلایندگی و استانداردهای یورو ۵ اقدام کنند، اما بنابر درخواست خودروسازان اجرای این قانون تا سال ۱۳۹۹ به تعویق افتاد.
با افزایش مصرف بنزین حالا یک بار دیگر اجرای این قانون به تعویق افتاده است. بنزین سوپر مدت‌هاست در جایگاه‌ها نایاب است و بنزین‌های توزیع‌شده هم کیفیت یورو ۴ را ندارند. تا حدی که محموله‌های صادراتی بنزین به افغانستان هم چندین بار پس داده شده است.
برخی منابع خبری مدعی هستند برای پاسخ به تقاضای بالای بنزین در کشور به بنزین تولیدی مقادیر زیادی مواد غیراستاندارد مانند محصولات پتروشیمی و مواد آروماتیک مخلوط می‌شود که این موضوع باعث افزایش آلایندگی هوا و افزایش میزان استهلاک خودروها می‌شود.
وقتی بنزین و گازوئیل در موتور خودرو می‌سوزد گاز خروجی از لوله اگزوز خودرو می‌تواند موجب آلودگی محیط شود. هر چه فرآیند تصفیه سوخت بهتر انجام شده باشد مواد ناخالص بیشتری از ترکیب سوخت حذف می‌شود و بر این اساس استاندارد سوخت بالاتر خواهد بود.
بنا به گفته بیژن حاج‌محمدرضا رییس اتحادیه جایگاهداران سوخت، بنزین سوپری که در جایگاه‌ها عرضه می‌شود بدون سرب و با اکتان ۸۴ است در حالی که بنزین یورو ۴ که در ۸ کلانشهر کشور عرضه می‌شود دارای اکتان ۹۵ بوده و از کیفیت بهتری برخوردار است.
کارشنسان می‌گویند: کاهش کیفیت بنزین عامل اصلی افزایش مصرف سوخت خودرو‌هاست. بنزین ارائه‌شده در ایران با استانداردهای روز جهان همخوانی ندارد و باعث افزایش آلودگی هوا و آسیب دیدن موتور خودروها می‌شود.
میزان گوگرد در بنزین ایران از دیگر مواردی است که خودروسازان هم آن را تایید می‌کنند. براساس گزارش‌های منتشر‌شده میزان گوگرد بنزین ایران حدود هزار PPM است و این در‌حالی است که میزان گوگرد بنزین اروپا ۵۰ PPM است؛ یعنی بنزین ایران ۲۰ برابر استاندارد ۲۰۰۴ اروپا گوگرد دارد که این ذرات، قابل سوختن نیست و همراه با دود اگزوز در هوا پخش و وارد ریه‌های مردم می‌شود.
